Варзоб, пеш аз ҳама минтақаи маъруфи истироҳатї мебошад, ки бо манзараҳои зебо, ҳавои тоза, обҳои маъданӣ ва чашмаҳои сулфурии худ машҳур аст. Ноҳияи Варзоб дар водии Ҳисор ҷойгир шудааст ва ба марзи шимолии шаҳри Душанбе ҳамсоя мебошад.
Аз шимол бо ноҳияи Айнӣ, аз ғарб бо ноҳияи Ҳисор, аз ҷануб бо ноҳияи Рӯдакӣ ва аз шарқ бо ноҳияи Ваҳдат ҳамсарҳад аст. Ноҳияи Варзобро аз шимол ба ҷануб дарёи Варзоб убур менамояд.
Дар баландтарин мавзеъҳои ноҳия кӯҳҳо то ба 4 ҳазор метр мерасанд ва дар баъзе ҷойҳо ҳатто пиряхҳоро низ дидан мумкин аст. Дарёи Варзоб хати асосии обӣ аст, ки пойтахти Тоҷикистон – шаҳри Душанберо бо оби тозаи кӯҳӣ таъмин мекунад.
Инчунин, маркази маъмурии ноҳия, ки дар водии ҳамин дарё ҷойгир асту тавассути он шоҳроҳи давлатӣ аз Душанбе ба самти шимол мегузарад, номи Варзобро дорад.
Азбаски ҳудуди ноҳияро асосан куҳҳо ташкил медиҳанд, соҳаи кишоварзї дар ин ноҳия асосан аз чорводорӣ ва боғдорӣ иборат аст. Ғайр аз ин, дар ноҳия истихроҷи маъданҳои гуногун низ ба роҳ монда шудааст.
Водии Варзоб ҳамчунин барои кӯҳнаварду куҳгардон низ ҷолиб аст. Дар ҷануби ноҳия, дар соҳилҳои кӯли Варзоб шароит барои истироҳати бофароѓат фароҳам оварда шудааст.

Таърих

То соли 1920 ноҳияи Варзоб ба ҳайати бекигарии Ҳисори Аморати Бухоро дохил мешуд. Ноҳияи Варзоб соли 1939 дар ҳайати Ҷумҳурии Шўравии Сотсиалистии Тоҷикистон ташкил карда шудааст. Ба ҳайати ноҳияи Варзоб 2 шаҳрак – Варзоб ва Такоб, 6 ҷамоати деҳот ва 75 деҳа дохил мешаванд.
Дар нишебиҳои зебои қаторкӯҳҳои Ҳисор водии дарёи Варзоб паҳн гардидааст. То солҳои 20-уми асри гузашта дараи Варзоб дастнорас ё мушкилгузар буд. Ба он танҳо аз ҷониби шимол, аз тарафи аѓбаи Анзоб ё Шутургардан имкони ворид шудан буд. Танҳо охири солҳои 20-ум, вақте ки аз Душанбе ба маҳалҳои гуногуни ҷумҳурӣ тавассути дараи Варзоб роҳҳо сохта шуданд, қад – қади дарёи Варзоб шоҳроҳи нав бунёд карда шуд.
Соли 2011 тавассути дараи Варзоб роҳи автомобилгарди Душанбе - Хуҷанд - Чаноқ (сарҳади Ӯзбекистон) ба истифода дода шуд. Ин роҳ на танҳо барои рушди иқтисодии ноҳияи Варзоб имконият фароҳам овард, балки ба сокинони минтақаҳои гуногуни Тоҷикистон ва сайёҳон имконият фароҳам овард, ки дар тамоми фасли сол озодона аз Душанбе то Хуҷанду Чаноқ ҳаракат кунанд ва ҳамзамон, аз манзараҳои зебои Варзоб лаззат баранд.
Дар қисми поёнии маҷрои худ дарёи Варзоб бо номи «Душанбе» ба як водии васеъ мебарояд, ки дар он шаҳри Душанбе ҷойгир аст ва аз он ҷо ба самти ғарб ҷорї шуда, ба дарёи Кофарниҳон мерезад.
Имрӯз дараи Варзоб макони дӯстдоштаи истироҳатии душанбегиён мебошад. Дар ин ҷо зиёда аз 100 минтақаи истироҳатӣ мавҷуданд, ки ҳар сол зиёда аз 200 ҳазор меҳмони дохилӣ ва хориҷиро қабул мекунанд.

Хоҷа-Оби Гарм - чашмаи шифобахш
Дар 42-километрии Душанбе, дар паҳлӯи деҳаи Ҳушёрӣ роҳ ба тарафи истироҳатгоҳи Хоҷа- Оби Гарм мебарад. Дар солҳои 70-уми асри гузашта дар ин ҷо маҷмааи бузурги истироҳатӣ ба истифода дода шуд, ки аз се бинои калони 10, 6 ва 4-ошёна иборат аст. Биноҳо барои табобати муваффақ ва истиқомати бароҳат дорои тамоми шароит мебошанд. Маҷмааи мазкурро меъморони фаронсавӣ тарроҳӣ кардаанд. Ба онҳо муяссар шуд, ки онро ба табиати атроф мутобиқ созанд. Биноҳо бо табиат ҳамоҳанг гардида, зебоии қуллаҳо ва доманакӯҳҳоро, ки дар пасманзари онҳо ҷойгир шудаанд, тақвият мебахшад.
Василаи асосии табобатӣ дар истироҳатгоҳ оби маъданӣ бо ҳарорати аз +45 то +96 дараҷаи Целсия мебошад, ки барои ваннаҳо истифода мешавад. Чашмаҳои гарми маъдании Хоҷа-Оби Гарм бо хосиятҳои шифобахши худ аз замонҳои қадим маъруфанд. Онҳо аз ҷойи тарқиш ва шикастҳои санги хорои сурх баромадаанд. Ҳаммонанди оби ин минтақа танҳо дар Фаронса, дар мавзеи Шамон мавҷуд аст.

Сиёма
Дарёи Сиёма (54 км аз Душанбе) бо оби софу кабуд, дарахтони себ, буттаҳои хучу қот, бешазори дарахтони санавбар, ки дар фасли тирамоҳ ҳосили фаровон ба бор меоваранд, машҳур аст. Дар рӯзҳои гармтарин об дар Сиёма сард аст (на бештар аз 4 дараҷаи Целсия). Он ҳамеша шаффоф ва тоза аст. Ҳатто дар мавсими обхезии баҳорӣ, вақте ки оби дарёи Варзоб аз гил, шағал ва сангҳо сиёҳу қаҳваранг мегардад, Сиёма ҳамоно ҳайратангез кабуду осмонӣ боқӣ мемонад.

Оби "Нарзан"- монанд
Дигар макони тамошобоби ноҳияи Варзоб нақби шашкилометрии "Истиқлол" мебошад, ки тавассути ғафсии кӯҳҳо дар гузаргоҳи Анзоб мегузарад ва маркази кишварро шимоли он дар тамоми сол мепайвандад. Дар 16 км шимолу шарқи деҳаи Зиддӣ, дар баландии 3030 метр, чашмаҳои хунуки маъдании карбонатии Хоҷа Сангхок ҷойгир шудаанд. Оби маъданӣ аз тарқишҳои варақсангҳои кристаллии палеозойӣ бо якчанд ҷараёни баландшаванда хориҷ шуда, гӯё аз ҷудо шудани гази карбонат сахт ҷӯш мезанад. Он ба маззаи «нарзан» монанд аст ва дар байни сокинони пойтахт ҳамчун оби маъдании “Анзоб” маъруф аст.

Манзараҳои дилрабоии дараи Варзоб
Дар наздикии шаҳри Душанбе, дар тарафи рости дараи Варзоб, шаршараи Ғусғарф, ки зеботарин дар қаторкӯҳи Ҳисор ба шумор меравад, фуруд меояд. Дарёи шӯх дар тӯли асрҳои зиёд девори сангии амудиро канда, аз баландии 30-метр мешорад. Миқдори зиёди об дар поён ба қатраҳои бисёре тақсим шуда, дар офтоб ҳамчун рангинкамон медурахшад. Роҳи пиёда ба шаршара аз 21-километрии дараи Варзоб оғоз мешавад. Аз ин ҷо то шаршара ду–се соат роҳ (тақрибан 8 км) аст. Илова бар шаршараи Гусгарф, дараҳои дарёҳои Сиёма, Оҷук, Кондара, Майхӯра ва Такоб, ки ба дарёи Варзоб мерезанд, низ бо зебоии худ машҳуранд.

Ёдгориҳои таърихӣ
Варзоб бо табиати зебои худ аз қадимулайём одамонро ҷалб карда, онҳо дар ин ҷо манзилҳо бунёд кардаанд. Дар ноҳияи Варзоб дар маҷмӯъ 25 ёдгории таърихӣ ва фарҳангӣ мавҷуд аст, ки аз онҳо 17 ёдгории қадима ва 8 ёдгории меъморӣ мебошанд, ки аз бошишгоҳҳо, қалъаҳо, мақбараҳо, муқаддасгоҳҳо ва ғайраҳо иборатанд. То ба имрӯз чунин ёдгориҳои қадимаи таърихӣ, ба монанди шаҳраки Чорбоғ (а. 10 -11), калъаи Қалъаҷо (а. I-IV), шаҳраки Сара Кўтал (а. I-IV), мақбараи Хоҷа Сангхок, қалъаи Ҷогоҳ (а. VI-VIII) ва дигарҳо дохил мешаванд.
Маъбади "Хоҷа Гули Бодом" низ яке аз муқаддасоти қадим мебошад. Ин муқаддасгоҳ дар даромадгоҳи деҳаи Зимчуруд, дар баландӣ, шабеҳи қалъаи хурди сангмонанд, ҷойгир аст. Дар болои ин қалъа қабри қадимаи "Хоҷа Гули Бодом" ҷойгир аст, ки онро сангҳои сиёҳи кӯҳӣ иҳота кардаанд. Тибқи ривоятҳо, дар ин ҷо донишманде зиндагӣ мекард, ки ба аҳолӣ маънои оятҳои Қуръонро шинос карда, ба онҳо хондану навиштанро меомӯзонид. Назди манзили худ Хоҷа дарахти бодом шинонда буд. Тавре пирони деҳа мегӯянд, ҳар вақте ки дарахти бодом пир ё хушк мешуд, Хоҷа бодоми кӯҳии нав мешинонд, то ҳар баҳор аз шукуфтани он лаззат барад. Пас аз марги Хоҷа Гули Бодом сокинони маҳаллӣ ин суннатро идома додаанд, ки то имрӯз расидааст ва худи ҷойро "Мазори Хоҷа Гули Бодом" номидаанд.

Офаридаҳои ҳунарӣ
Аз замонҳои қадим тоҷикон бо эҷодиёту офаридаҳои ҳунармандон машҳур буданд. Ин дастони моҳир тўли асрҳои дароз матоъҳо, зарфҳо, асбобҳои мусиқӣ, қолинҳо, ашёи мебелӣ, ҷавоҳирот ва бисёр чизҳои дигарро эҷод кардаанд. Имрӯз бисёре аз ин чизҳо ба тӯҳфаҳо табдил ёфтаанд, ки онҳоро, хусусан меҳмонони хориҷие, ки ба Тоҷикистон меоянд, қадр мекунанд. Санъати халқи мо хусусиятҳои худро дорад ва сулолаи ҳунармандони халқӣ онро аз насл ба насл интиқол додаанд.
Ҳар сол устоҳои эҷодкор ва косибон аз ҷамоатҳои Чорбоғ, Варзоб-Қалъа, Лучоб, Деҳмалик, Зидеҳ ва Такоби ноҳияи Варзоб дар намоишгоҳҳои гуногуни ҷумҳуриявӣ ва байналмилалӣ иштирок мекунанд ва эҷодиёти худро ба намоиш мегузоранд.
Табақтарошӣ – яке аз ҳунарҳои анъанавии тоҷикӣ, ки бо истеҳсоли табақҳо, косаҳо, қошуқҳо ва дигар зарфҳои чӯбӣ вобаста аст, дар ноҳияи Варзоб низ хеле ривоҷ ёфтааст. Навъҳои гуногуни чунин зарфҳо аз замонҳои қадим дар ин ҷо машҳуранд.
Имрӯз дар ноҳия барои омӯзиши ҳунарҳои мардумӣ даҳҳо усто ва садҳо шогирдон ҷалб шудаанд, ки ба бофандагӣ, дӯзандагӣ, қолинбофӣ, чӯбкорӣ, гулдӯзӣ ва ғайра машғуланд.

Сурудҳои халқии Варзоб
Фолклори анъанавии тоҷикон дар умум решаҳои ягона дошта, дар ҳар минтақа хусусиятҳои хоси худро дорад.Суруди мардумии Варзоб басо гуногун ва рангин аст. Сурудҳоро чӯпонҳо, деҳқонон, устоҳо ва одамони касбу кори гуногун ҳангоми кор ва ё дар тӯю маросимҳои расмӣ низ месароиданд. Дар байни мардум чорсурӣ (рубоӣ), афсонаҳо – сеҳрнок ва ҳаҷвӣ, инчунин ҳикояҳои ҳаҷвӣ – латифаҳо маъмуланд.
Асбобҳои мусиқӣ гуногунанд: торӣ — дутор, рубоб, танбўр ва ғайра; камонӣ — ғижак; нафасӣ — най, карнай, сурнай; синтезӣ — чанг; зарбӣ — таблак (литаврҳои гилӣ), доира (бубен), қайроқ (қастанетаҳои сангӣ). Дар мусиқии муосири халқӣ аккордеон, мандолина, тор низ маъмуланд.

Чӣ тавр ба ноҳияи Варзоб расидан мумкин аст?
Ба ноҳияи Варзоб ду роҳ вуҷуд дорад:
1. Тавассути ш. Душанбе. Лозим аст аз фурудгоҳи ш. Душанбе то маҳали "Водонасосный" (шимоли шаҳри Душанбе) расид. Нархи таксӣ аз фурудгоҳ то ин ҷо 3-4 $ аст. Дар ин ҷо истгоҳи микроавтобусҳо ва таксиҳо ҷойгир аст, ки ба ноҳияи Варзоб равон мешаванд. Нархи як ҷой дар таксӣ вобаста ба мавсим аз 2 то 3 $ аст. Масофа аз ш. Душанбе то маркази ноҳияи Варзоб - 25 км.
2. Тавассути ш. Хуҷанд. Масофа аз ш. Хуҷанд то маркази ноҳияи Варзоб – 270 км.