Ваҳдат дар пояи кӯҳҳои Ҳисор, дар 20 километрии Душанбе ҷойгир аст. Аз Ваҳдат роҳи оҳан ва шоҳроҳи мошингард мегузарад. Шаҳр ибтидо Янги-Бозор ном дошт ва соли 1927 ҳамчун шаҳрак бунёд ёфт. То ба даст овардани номи ҳозира, шаҳр чанд бор тағйири ном кардааст. Тағйироти аввал соли 1936 рух дод ва шаҳр Орҷоникидзеобод номида шуд. Аз соли 1965 ба мақоми шаҳр расид ва аз соли 1992 номи Кофарниҳонро гирифт, дар соли 2003 бошад, ба номи ҳозирааш Ваҳдат номида шуд. Имрӯз Ваҳдат саноати пешрафта дорад, ки рушди устувори иқтисодро таъмин менамояд. Дар ин ҷо якчанд корхонаҳои саноатӣ фаъолият мекунанд, ки ба сокинон ҷойҳои корӣ фароҳам меоранд.
Дараи Ромит бо табиати нотакрори худ ҳамчун гавҳари Ваҳдат эътироф шудааст. Аз шимол Ваҳдат бо ноҳияи Айнӣ, аз ғарб бо Рашт, Нуробод, Роғун ва Файзобод, аз шарқ бо ноҳияи Рӯдакӣ ва аз ҷануб бо Норак ва Ёвони вилояти Хатлон ҳамсарҳад мебошад. Дарёи Кофарниҳон аз шимолу шарқи Ваҳдат то ҷанубу ғарб меравад. Мамнӯъгоҳи "Ромит", истироҳатгоҳҳои "Явроз", "Дониш", "Кайҳон", истироҳатгоҳҳои солимгардонии кӯдаконаи "Афсонаи кӯҳӣ", "Ҳамсафар", "Роғун", пойгоҳи сайёҳии "Ёс", минтақаи экологии "Канаск", оби шифобахши "Зайрон", 200 истироҳатгоҳ ва 60 иншооти солигардонӣ, таълимӣ ва фароғатӣ имкониятҳои васеъро барои рушди сайёҳӣ дар Ваҳдат фароҳам меоранд.

Ромит – гавҳари Ваҳдат
Минтақаи сайёҳии дараи Ромит миёни дигар минтақаҳои Тоҷикистон ҷойгоҳи намоён дорад ва бо кӯҳҳои сабзи баланд, оби софи шифобахш, ҳайвоноти нодир ва растаниҳои шифобахш, дар маҷмӯъ, бо табиати зебо ва нотакрор маъруф аст. 18 сентябри соли 2000 бо қарори Ҳукумати ҷумҳурӣ дараи Ромит "Минтақаи сайёҳии Тоҷикистон" эълон шуд. Он масоҳати 16 200 гектарро дарбар мегирад ва ба Мамнӯъгоҳи давлатии табиии "Ромит" дохил мешавад, дарозиаш то 50 километр мерасад. Дараи зебоманзар дар саргаҳи дарёи Кофарниҳон ҷойгир аст ва ба шарафи деҳаи зебои Ромит номгузорӣ шудааст. Дар ин ҷо меҳмонхонаҳои муосир, тарабхонаҳо ва чойхонаҳои миллӣ сохта шудаанд, ки тамоми сол садҳо сайёҳони маҳаллӣ ва хориҷиро қабул мекунанд. Инчунин, дар Ромит чашмаи шифобахши "Зайрон" мавҷуд аст, ки дар қатори дигар чашмаҳои гарми кишвар машҳур мебошад. Ин оби шифобахш барои табобати бемориҳои миёндард, пой ва буғумҳо муфид аст. Дар ҳамин ҷо хоҷагиҳои ҷангали Кофарниҳон ва Ромит, гармхонаҳои тобистона, фермаҳои парвариши гулмоҳӣ, занбурпарварӣ, якчанд минтақаҳои истироҳатии корхонаҳо ва ташкилотҳои давлатӣ мавҷуданд. Ҳар сол дар дараи Ромит лагерҳои тобистонаи "Ҳамсафар", "Афсонаи кӯҳӣ", "Кайҳон", "Булбулакон", "Явроз" ва ғайра фаъолият мекунанд, ки дар онҳо наврасон аз оилаҳои камбизоат, кӯдакони боистеъдод ва ҷавонон аз коргоҳҳо, идораву кумитаҳои гуногун истироҳат мекунанд. Дар дараи Ромит дарё бо ҳамин ном ҷорист, ки дар он гулмоҳӣ мавҷуд аст. Дар минтақаи кӯҳӣ, махсусан дар мамнӯъгоҳи "Ромит", табиати бою рангин ва растаниҳои шифобахш маҳфуз мондаанд. Фаунаи мамнӯъгоҳ дорои бузҳои кӯҳӣ, хукҳои ваҳшӣ ва дигар намуди ҳайвонот ва парандагон мебошад. Яке аз дастовардҳои муҳими мамнӯъгоҳ – мутобиқгардонии сунъии оҳуи бухороӣ ва ҳифзи фонди генетикии маҷмӯъҳои табиӣ аст. Обҳои булӯрии ин минтақа ба кас илҳомбахшу руҳафзо буда, манзараҳои зебояш диққати касро ба худ ҷалб мекунанд.

Кулолгарӣ аз қадимулайём дар ҳар гӯшаи Тоҷикистон рушд карда буд. Ва имрӯз, пас аз асрҳо, кулолгарони кишвар кори ниёгони худро идома медиҳанд. Барои кори кулолгар танҳо чанд асбоб лозим аст: танӯр барои пухтани гил, чархи кулолгарӣ, қолабҳои гаҷӣ, рангҳои акрилӣ барои нақшбандии маснуот, худи гил ва хаёлот. Гил дар дасти усто гӯё ки як мавҷуди зинда аст: он нафас мекашад, баланд мешавад, хушк мешавад ва тар мешавад. Пас аз тайёр кардани маснуот он бояд хушк шавад, пас аз он бояд ҳамвор карда шавад. Танҳо пас аз он мумкин аст онро дар танӯр пухт ё бо истифода аз ангоб – пӯшиши гилии маҳлулӣ барои ҳамвор кардани сатҳ, боз тар карда, ҳамвор намоед ва ба танӯр гузоред. Дар натиҷа маснуот ранги сафед мегирад. Ҳарорати пухтан ҳам бояд махсус бошад – 960 дараҷа. Ҳамчунин, бояд вақти пухтани маснуотро хуб донед. Устоҳои Ваҳдат зиёда аз 20 намуд маҳсулот истеҳсол мекунанд: кӯзаҳо, табақҳо, гулдонҳои минотурӣ, ҳайкалчаҳо ва ҳуштакҳои миллӣ – "булбул" (булбул) ва ғайра. Маҳсулоти ҳунарии кулолгаронро меҳмонони хориҷӣ чун тӯҳфаҳои миллӣ бо хушнудӣ мехаранд.

Форел - хӯроки нисфирӯзӣ - рост аз ҳавз
Дар Ваҳдат бисёр ҷойҳои фароғат ва хӯрокхӯрӣ мавҷуданд. Шаҳр дорои 40 китобхона, 35 клуб, хонаи фарҳанг ва театри халқӣ мебошад, инчунин, ҷойҳои таърихӣ ва муқаддасот мавҷуданд. Барои саломатии сокинони шаҳр ва меҳмонон беморхонаи марказӣ, 6 беморхонаи минтақавӣ, беморхонаи сироятӣ, дармонгоҳҳо ва диспансерҳо, даҳҳо нуқтаҳои тиббӣ фаъолият мекунанд. Дар Ваҳдат, инчунин 7 меҳмонхона, 12 тарабхона, 30 ошхона ва 35 нуқтаи хӯроки умумӣ мавҷуданд. Меҳмонхонаҳо шароити хуби истиқоматӣ доранд ва нархҳо хеле дастрасанд – аз 200 сомонӣ. Дар меҳмонхонаҳо тарабхонаҳо ва ошхонаҳо мавҷуданд, ки омодаанд меҳмононро қабул кунанд. Дар тарабхонаи "Диёр" дар назди меҳмонхона бо ҳамин ном хӯрокҳои болаззати миллӣ, шарқӣ ва аврупоӣ пухта мешаванд. Дар Ваҳдат дар байни меҳмонон ва ҷавонон шабакаи қаҳвахонаҳои “М-café” машҳур аст, ки ба мизоҷон зуд пиццаи хушбӯй, хот-дог, бургер, шаурма, табака, мурғи грилл, чипс ва дигар хӯрокҳоро пешниҳод мекунанд. Дар тарабхонаи "Лимон" ошпазҳои касбӣ ҳам хӯрокҳои миллӣ – палав, манту, шашлик ва ҳам хӯрокҳои аврупоӣ – котлет, чехомбили, гӯшту сабзавоти пухташуда ва ғайраҳоро пешниҳод мекунанд. Дар тарабхонаи “Рамит”-и дараи Ромит ба меҳмонон пешниҳод мекунанд, ки худи онҳо форели машҳури кӯҳиро аз обанбори махсус интихоб кунанд ва баъд аз он хўрокаи болаззат омода карда мешавад. Нархҳо дар ошхонаҳо ва тарабхонаҳои Ваҳдат мӯътадиланд – аз 20 то 50 сомонӣ барои як намуди таом бо иловаи хўриш.

Таърих дар нигораҳо
Дар бораи таърихи Ваҳдат маълумоти пурраро метавон дар Осорхонаи шаҳрӣ пайдо кард. Он соли 2001 ба шарафи ҷашни 10-солагии Истиқлоли давлатии ҷумҳурӣ кушода шуда, дар бинои дуошёна дар Боғи марказии фарҳанг ва истироҳати Ваҳдат ҷойгир аст. Коллексияҳои осорхона 1200 ашёро дар бар мегиранд, ки асоси онро санъати ороишию амалӣ ва ёдгориҳои фарҳанги анъанавии тоҷикон (асрҳои XVIII-XX), инчунин ҳуҷҷатҳо ва аксҳо аз таърихи ноҳияи Ваҳдат ташкил медиҳанд. Нигораҳо дар ошёнаи аввал санъати ороишӣ ва корҳои ҳунармандони имрӯзаи Ваҳдатро намоиш медиҳад. Дар ошёнаи дуюм толоре ҷойгир аст, ки фарҳанги анъанавии мардуми шаҳр ва рӯйдодҳои муҳими таърихиро муаррифӣ мекунад. Қисмати калони нигораҳо ба таъсиси шаҳри Ваҳдат ва дастовардҳои ноҳия дар соҳаҳои маориф, фарҳанг, тиб ва варзиш бахшида шудааст.

Чӣ тавр ба Ваҳдат расидан
Аз фурудгоҳ ё нуқтаи дигаре дар Душанбе то Терминали Шарқӣ биравед. Нарх барои сафар бо таксӣ аз фурудгоҳ то ин ҷой $2-3 аст. Аз ин ҷо метавон бо таксӣ ё микроавтобус ба Ваҳдат рафт. Нарх барои як ҷой дар таксӣ тақрибан $1 аст (соли 2024). Масофа аз Душанбе то маркази Ваҳдат – 22 км аст.